We leven in een wereld waarin conflicten en politieke onzekerheid helaas nog altijd veel voorkomen. Misschien denk je dat je in je eentje weinig tot geen verschil kunt maken. Het inspirerende leven van Mahatma Gandhi (1869-1948) bewijst echter het tegendeel. Je zou Gandhi wel kunnen zien als de belichaming van karma – hij herinnert ons eraan goed te doen en altijd te blijven proberen de wereld om ons heen te veranderen.
De vader van india
Als leider van de Nationale Congrespartij (Indian National Congress) voerde Mahatma Gandhi door het hele land campagne om de extreme armoede in India terug te dringen, vrouwen meer rechten te geven, vrede te stichten tussen vijandige religieuze en etnische groeperingen en van India een onafhankelijke staat te maken. Maar misschien is zijn grootste nalatenschap nog wel zijn geweldloze strijd tegen onderdrukking, waarmee hij ook vandaag de dag nog duizenden mensen inspireert deel te nemen aan geweldloos verzet.
In India wordt Gandhi nog vaak de ‘vader van de natie’ genoemd. Een van de dingen die hem een groot leider maakten, was hoe hij bruggen wist te slaan, tussen lagere en hogere kasten en tussen moslims, christenen en hindoes. Gandhi zag altijd het goede in ieder mens, ongeacht religie, geslacht of sociale positie. Voor hem oversteeg een puur geloof alle religies. Tijdens zijn zoektocht naar kennis en strijd voor vrede liet hij zich inspireren door zowel Boeddha als de profeet Mohammed.
Kracht van vreedzaam verzet
Gandhi was een echte optimist en geloofde dat de mens in staat was op te klimmen naar een hoger moreel niveau. Dit demonstreerde hij zelf tot op zeer hoge leeftijd door elke crisis en ieder conflict aan te grijpen als een kans voor spirituele groei. “Ik ben altijd optimistisch gebleven”, zei hij. “Zelfs in de donkerste uren brandde er diep in mij altijd een sprankje hoop.”
Gandhi droomde van religieuze harmonie en streed voor gelijke rechten voor moslims in India. Wanneer moslims en hindoes de wapens oppakten, vastte hij en dreigde vaak zelfs met zelfmoord. Hij was ervan overtuigd dat daden meer zeggen dan woorden, en met zijn persoonlijk lijden wist hij mensen zo ver te krijgen hun wapens neer te leggen. Door deze morele filosofie smolten Gandhi’s publieke en private leven uiteindelijk samen. “Alleen door je dienstbaar op te stellen, kun je de waarheid inzien en je diepste zelf omarmen”, zei hij.
Hij heeft duidelijk laten zien dat vreedzaam verzet zeker opgewassen is tegen onderdrukking, onrecht en wreedheid. Maar let wel: geweldloosheid betekent niet ‘niets doen’. Er is veel moed voor nodig om je te verzetten tegen mensen die geweld gebruiken om hun zin door te drijven.
“Ik keur geweld af”, zei Gandhi ooit, “omdat het goed dat het soms lijkt te doen, altijd van tijdelijke aard is en uiteindelijk alleen het kwaad overblijft.”
Ironisch en tragisch genoeg eindigde Gandhi’s leven door geweld. Hij werd op 30 januari 1948 vermoord door Nathuram Godse, een hindoe-nationalist. Maar bijna zeventig jaar na zijn dood is zijn spirituele nalatenschap nog altijd springlevend. In 2007 riep de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties zijn geboortedag, 2 oktober, uit tot de Internationale Dag van de Geweldloosheid.
Toonbeeld van moreel leiderschap
Gandhi’s leven inspireerde ook andere grote politieke leiders uit de geschiedenis, zoals Martin Luther King Jr., Václav Havel en Nelson Mandela, om te vechten voor sociale veranderingen. Hun krachtige boodschap aan elk van ons was de menselijke waardigheid te respecteren en intolerantie te verwerpen.
Een boodschap die nog altijd erg belangrijk is, helemaal met het oog op het huidige politieke klimaat waarin vele landen zo van mening kunnen verschillen en soms zelfs lijnrecht tegenover elkaar lijken te staan. Het is maar al te verleidelijk om na het zien van het nieuws te concluderen dat jij daar in je eentje weinig tot niets aan kunt doen. Maar denk dan nog eens aan Mahatma Gandhi en hoe hij zelf de verandering werd die hij in de wereld wilde zien. Eén persoon kan wel degelijk een verschil maken. Laten we ervoor zorgen dat de mensen en bewegingen die ooit een positieve verandering teweegbrachten, nooit worden vergeten. Want als we ons laten inspireren door deze bijzondere mensen uit het verleden, is er ook hoop voor onze toekomst.
