Down to Earth: een documentaire over de zoektoch naar wijsheid wereldwijd

Vijf jaar lang reisden Renata Heinen en Rolf Winters met hun drie kinderen de wereld over op zoek naar zogenaamde Earth Keepers. Ze ontdekten inheemse gemeenschappen die in totale harmonie met hun omgeving leven, ver verwijderd van onze op technologie gerichte cultuur. Uit hun ervaringen ontstond de film Down to Earth en wij spraken met Rolf Winters over deze bijzondere reis.

Jullie zullen vast heel veel bijzondere momenten hebben beleefd in die vijf jaar?

Ja, absoluut! Een van de mooiste momenten was ons verblijf bij een Aboriginalstam op een eilandje bij de noordkust van Australië. Het was een klein wonder dat we toestemming hadden gekregen om dit eiland te bezoeken, aangezien buitenstaanders er in principe niet welkom zijn. We mochten slechts twee nachten blijven, moesten zelf voor eten en onderdak zorgen en mochten niet filmen.

Maar niets had ons kunnen voorbereiden op de manier waarop we in deze kleine gemeenschap werden ontvangen. Laklak, de leider van de stam en medicijnvrouw, heette ons welkom met een zweetceremonie, wat inhield dat ze ons inwreef met haar zweet zodat de eilandgeesten ons zouden herkennen. Voor we het wisten, waren onze kinderen al aan het spelen met de tieners die zijn veroordeeld voor kleine criminaliteit die Laklak op het afgelegen eiland opvangt om hen weer in contact te brengen met de natuur.

Toen we 's avonds rond het vuur zaten, hadden we het gevoel alsof we herenigd waren met een familie die we jaren geleden uit het oog verloren waren. Het voelde zo hecht. Later die avond zei Laklak dat we zo lang mochten blijven als we wilden. En toen we twee maanden later vertrokken, waren we volledig opgenomen in hun familie.

Wat hebben jullie ontdekt over jezelf en elkaar?

Een van de belangrijkste dingen die we allemaal hebben geleerd, is hoe weinig materiële zaken je eigenlijk nodig hebt als je in harmonie met de natuur leeft. We hadden maar één backpack per persoon bij ons en toch hadden we allemaal het gevoel te veel mee te hebben, zeker bij geïsoleerde stammen zoals de Shuar in het Amazonewoud of de San in de Kalahariwoestijn. De eenvoud van hun evenwichtige levensstijl was een van de mooiste cadeaus die we op onze reis hebben gekregen. Ze hebben bijna niets, maar tegelijkertijd hebben ze eigenlijk alles. Ze zijn niet van elkaar afhankelijk zoals wij. De natuur is hun bondgenoot.

Waren er ook verrassingen?

Wat ons als ouders verbaasde, is hoe flexibel en buigzaam kinderen zijn. Het was echt niet altijd makkelijk, zeker in het begin niet. Maar toen we eenmaal in de flow zaten en minder gingen plannen, zagen we dat onze kinderen zich steeds heel snel thuis voelden in nieuwe gemeenschappen die we bezochten. Vaak nog sneller dan wijzelf! Zij speelden en communiceerden al met kinderen van de stam, terwijl wij nog met een tolk bezig waren om contact te leggen met de ouders.

De meesten van ons kunnen niet zomaar hun baan opzeggen en gaan rondreizen. Heb je tijdens je reizen inzichten opgedaan die we in ons dagelijks leven kunnen toepassen?

In onze moderne maatschappij kunnen we nog veel leren van inheemse volkeren: hoe we omgaan met de natuur en andere levensvormen, hoe we onze kinderen opvoeden en laten opgroeien, onze kijk op gezondheid en geluk en de manier waarop we onze leiders kiezen en begeleiden. Maar vooral ook hoe we ons leven leiden en in het leven staan als mens. Tegenwoordig wordt alles tot op de minuut gepland. We worden overspoeld door informatie en laten ons hoofdzakelijk leiden door rationele gedachten. Dat is misschien wel het grootste verschil met de Earth Keepers. Zij volgen hun hart en intuïtie. Volgens hen neem je grote beslissingen met je hart en kleine dagelijkse beslissingen met je hoofd.

Vonden jullie het moeilijk om weer aan het ‘normale’ leven te wennen?

Het is zeker niet makkelijk geweest. We wonen nu in een groene regio tussen Londen en Brighton vanwege de ruimdenkende gemeenschap, het unieke schoolsysteem en de prachtige natuur. Het leven is hier gemoedelijker. We konden niet meer in de stad gaan wonen, waarschijnlijk nooit meer.

We hebben onze terugkomst allemaal anders ervaren. De meiden hadden veel zin om vrienden te gaan maken. Ons leven nu is totaal anders dan tijdens onze reis: er zijn allerlei patronen en systemen waar we ons aan moeten houden.

Wat hebben jullie geleerd van jullie reizen?

We zien nu in hoe alles – elk aspect van het leven – met elkaar in verband staat. Neem de tijd om de natuur en jezelf terug te vinden. Daarna kun je ook de band aanhalen met al het andere in het leven: mensen, dieren, planten en de spirituele wereld. Volg bij belangrijke keuzes je hart en je intuïtie en treed uit je comfortzone!

Om te voorkomen dat je fysiek, emotioneel of mentaal vast komt te zitten, moet je voortdurend nieuwe dingen proberen. Blijf kritisch op je gewoonten en idealen en wees openminded. Ga op blote voeten naar buiten, geef onvoorwaardelijke liefde en kijk 's avonds naar de sterren om contact te houden met de aarde.

Heb jij je tijdens je reis aan bepaalde gewoontes gehouden?

Telkens als we met de auto, de trein of het vliegtuig naar een nieuwe plek gingen, maakten we letterlijk contact met elkaar. We hielden elkaars handen vast en wensten onszelf een veilige en goede reis toe. En als we een plek verlieten, hielden we een eenvoudige ceremonie om onze dankbaarheid te tonen. De simpelste ceremonie is die van de indianen: je gooit wat tabak op de grond en dankt de geesten voor hun goede zorgen. De kinderen hebben dit overgenomen en doen dit op hun eigen manier ook.

Waarom speelt de natuur zo'n belangrijke rol in deze wijsheid?

De mens is onderdeel van de natuur. We hebben een aangeboren connectie met de natuur, maar in onze huidige maatschappij wordt ons geleerd dat we de natuur kunnen bezitten, gebruiken en beheersen. Zolang we niet gaan inzien hoe wij in de levenscyclus passen, is duurzaamheid een utopie.

Als je echt in contact staat met de natuur en alle levensvormen, ga je anders leven en krijg je ook andere behoeften. Onder de fysieke wereld schuilt nog een heel andere laag die misschien wel het allerbelangrijkst is om te herstellen. Ons contact met de natuur ligt aan de basis van ons contact met de spirituele wereld. Ik denk dat dat een van de belangrijkste boodschappen van de Earth Keepers is.

Gas terugnemen is een belangrijk onderdeel van de Rituals-filosofie. Leven jullie nu minder gehaast dan voorheen?

Zeker weten! Ook dat is iets wat we hebben geleerd. Door het razende tempo van het leven mis je de essentie. Het is niet erg om dingen zo efficiënt mogelijk te doen, maar we zijn geobsedeerd door snelheid en lijken te denken dat meer en sneller altijd beter is. Dat zorgt echter voor een enorme overload aan prikkels, informatie en ruis in ons hoofd en leidt tot gedrag waardoor we het contact met onszelf verliezen. We moeten dus af en toe even op de rem trappen. Of in de woorden van onze indiaanse vriend Mukwa Ode: “The slower you go, the more you get.”